فهرست
حوه تشخیص خرابی کاتالیست خودرو
کاتالیست خودرو یکی از اجزای حیاتی سیستم اگزوز است که وظیفه‌اش کاهش آلودگی هوا و تبدیل گازهای سمی به گازهای بی‌ضرر است. اما همچنان که هر قطعه‌ای در خودرو نیاز به نگهداری دارد، کاتالیست نیز با گذشت زمان ممکن است عملکرد خود را از دست دهد و دچار خرابی شود. تشخیص خرابی این قطعه می‌تواند کمی پیچیده باشد، اما روش‌هایی مانند آزمایش گازهای خروجی و بررسی پارامترهای دستگاه دیاگ می‌تواند کمک‌کننده باشد.
آزمایش گازهای خروجی
یکی از ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین روش‌ها برای تشخیص خرابی کاتالیست خودرو، آزمایش گازهای خروجی از سیستم اگزوز است. در این آزمایش، گازهای سمی مانند مونوکسید کربن، هیدروکربن‌ها و اکسیدهای نیتروژن اندازه‌گیری می‌شوند. اگر این گازها به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا نکنند، ممکن است نشان‌دهنده خرابی کاتالیست باشد. با این حال، روش دقیق‌تری که به کار می‌رود، استفاده از دستگاه دیاگ و بررسی پارامترهای مختلف موتور است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
دستگاه دیاگ و پارامترهای مختلف
استفاده از دستگاه دیاگ یکی از روش‌های بسیار دقیق برای تشخیص خرابی کاتالیست است. دستگاه دیاگ می‌تواند اطلاعات کاملی از وضعیت عملکرد موتور و قطعات مختلف آن به شما بدهد. برخی از پارامترهایی که می‌توانند نشان‌دهنده خرابی کاتالیست باشند عبارتند از:
پارامتر “Calculated Load Value”
یکی از پارامترهای مهم در دستگاه دیاگ که می‌تواند نشان‌دهنده خرابی کاتالیست باشد، “Calculated Load Value” است. این پارامتر میزان بازده حجمی موتور را نشان می‌دهد. در صورت وجود خرابی در کاتالیست، این پارامتر معمولاً مقدار کمتری نسبت به حد نرمال خود دارد. در این صورت، این می‌تواند یک علامت باشد که کاتالیست دچار انسداد شده و عملکرد صحیح خود را از دست داده است.
پارامتر “MAP”
پارامتر دیگری که می‌تواند به شما در تشخیص خرابی کاتالیست کمک کند، فشار مطلق منیفولد (MAP) است. در صورت انسداد کاتالیست، فشار برگشتی در سیستم اگزوز ایجاد می‌شود که منجر به کاهش فشار در منیفولد ورودی می‌شود. این وضعیت باعث کاهش قدرت موتور و همچنین ممکن است منجر به خرابی کاتالیست گردد.
سنسورهای اکسیژن
در اکثر خودروها، دو سنسور اکسیژن وجود دارد. یکی از این سنسورها قبل از کاتالیست نصب می‌شود و میزان اکسیژن موجود در گازهای خروجی از موتور را اندازه‌گیری می‌کند. سنسور دیگر، پس از کاتالیست قرار دارد و میزان اکسیژن پس از انجام فرآیند کاتالیزوری را بررسی می‌کند. اگر تفاوت زیادی بین مقادیر این دو سنسور مشاهده شود، این می‌تواند نشان‌دهنده کاهش کارایی کاتالیست باشد.
علل خرابی کاتالیست خودرو
کاتالیست‌ها از ساختاری حساس برخوردارند و ممکن است در اثر عوامل مختلف دچار خرابی شوند. برخی از علل رایج خرابی کاتالیست عبارتند از:
گرفتگی دریچه انفیه
گرفتگی دریچه انفیه، که در سیستم هوای خودرو قرار دارد، می‌تواند منجر به ایجاد دود زیاد در اگزوز شود. این مشکل معمولاً به دلیل مسدود شدن مجاری هوا یا مشکلات در سیستم تزریق سوخت به وجود می‌آید و در صورتی که حل نشود، می‌تواند باعث خرابی سریع کاتالیست گردد.
ضربه‌های فیزیکی
کاتالیست‌ها به دلیل ساختار شکننده‌ای که دارند، حساسیت زیادی به ضربه‌های فیزیکی دارند. ضربه به پوسته خارجی کاتالیست می‌تواند باعث خرد شدن یا آسیب دیدن ساختار داخلی آن شود و عملکرد آن را مختل کند.
دمای بالا
کاتالیست‌ها به دمای زیاد حساس هستند. زمانی که دمای موتور به دلایل مختلف، مانند سوخت ناکارآمد یا خرابی سیستم خنک‌کننده، افزایش یابد، این موضوع می‌تواند به کاتالیست آسیب بزند و کارایی آن را کاهش دهد.
نشت ضد یخ و روغن
نشت ضد یخ یا روغن از اجزای موتور می‌تواند به مسدود شدن کاتالیست منجر شود. این مشکلات معمولاً به دلیل خرابی واشرها یا پیستون‌های فرسوده به وجود می‌آید.
نقش کاتالیست در آلودگی هوا
کاتالیست‌ها به‌طور قابل توجهی در کاهش آلودگی هوا موثرند. این قطعات با استفاده از یک فرآیند شیمیایی، گازهای سمی را به گازهای بی‌ضرر تبدیل می‌کنند. به عنوان مثال، مونوکسید کربن، که یک گاز سمی است، توسط کاتالیست به دی‌اکسید کربن تبدیل می‌شود. همچنین اکسیدهای نیتروژن، که مسئول ایجاد باران‌های اسیدی هستند، توسط کاتالیست به نیتروژن تبدیل می‌شوند.
کاتالیست‌ها قادرند تا حدود ۹۰ درصد از گازهای سمی را به گازهای غیر سمی تبدیل کنند و بنابراین نقش مهمی در کاهش آلودگی هوا ایفا می‌کنند.
علائم خرابی کاتالیست خودرو
زمانی که کاتالیست خودرو خراب می‌شود، ممکن است علائم مختلفی مشاهده شود. برخی از این علائم عبارتند از:
عدم شتاب خودرو
در صورتی که گازهای خروجی به درستی جریان نیابند، عملکرد موتور مختل می‌شود و شتاب خودرو کاهش می‌یابد. این کاهش شتاب ممکن است به دلیل انسداد کاتالیست باشد.
مصرف سوخت بالا
کاتالیست معیوب می‌تواند باعث افزایش مصرف سوخت شود. زمانی که جریان گازهای خروجی محدود شود، موتور نیاز به تزریق سوخت بیشتری پیدا می‌کند.
صدای تق‌تق در اگزوز
صدای تق‌تق از اگزوز می‌تواند نشان‌دهنده خرابی کاتالیست باشد. قطعات معیوب در کاتالیست ممکن است در داخل سیستم اگزوز حرکت کرده و باعث تولید این صدا شوند.
روشن شدن چراغ چک موتور
در اکثر خودروهای مدرن، حسگرهای اکسیژن عملکرد کاتالیست را نظارت می‌کنند. در صورتی که کاتالیست معیوب شود، این حسگرها چراغ چک موتور را روشن خواهند کرد.
بوی تخم مرغ فاسد
بوی تخم مرغ فاسد که از اگزوز به مشام می‌رسد، می‌تواند نشان‌دهنده خرابی کاتالیست باشد. این بوی ناخوشایند زمانی ایجاد می‌شود که کاتالیست قادر به تبدیل سولفید به دی‌اکسید گوگرد نباشد.
پرسش و پاسخ متداول:
آیا می‌توانم کاتالیست معیوب را خودم تعمیر کنم؟
تعمیر کاتالیست خودرو به تخصص نیاز دارد و بهتر است برای این کار به تعمیرگاه‌های معتبر مراجعه کنید.
چطور بفهمم که کاتالیست خودرو نیاز به تعویض دارد؟
اگر علائمی مانند کاهش شتاب، افزایش مصرف سوخت، یا صدای تق‌تق از اگزوز مشاهده کردید، ممکن است کاتالیست نیاز به تعویض داشته باشد.
آیا تعویض کاتالیست هزینه‌بر است؟
تعویض کاتالیست ممکن است هزینه‌بر باشد، اما از آنجا که این قطعه نقش مهمی در کاهش آلاینده‌ها دارد، تعویض آن ضروری است.
چطور از خرابی کاتالیست جلوگیری کنم؟
برای جلوگیری از خرابی کاتالیست، باید از سالم بودن اجزای دیگر خودرو مانند سیستم احتراق و سنسورهای اکسیژن مطمئن شوید.
آیا کاتالیست‌های خودرو قابل تعمیر هستند؟
برخی از کاتالیست‌ها با تمیز کردن می‌توانند به حالت اولیه بازگردند، اما در اغلب مواقع نیاز به تعویض دارند.
چه عواملی باعث خرابی کاتالیست می‌شود؟
عواملی مانند ضربه‌های فیزیکی، دمای بالا، و نشت ضد یخ یا روغن می‌توانند باعث خرابی کاتالیست شوند.
چه مدت طول می‌کشد که کاتالیست خراب شود؟
عمر مفید کاتالیست معمولاً ۱۲۰ هزار تا ۱۵۰ هزار کیلومتر است، اما عوامل مختلف می‌توانند آن را کاهش دهند.
چرا کاتالیست‌ها به دمای بالا حساس هستند؟
کاتالیست‌ها به دلیل ساختار حساس‌شان به دمای زیاد آسیب می‌بینند و ممکن است کارایی خود را از دست دهند.
آیا کاتالیست می‌تواند مشکلات آلایندگی خودرو را کاهش دهد؟
بله، کاتالیست‌ها به تبدیل گازهای سمی به گازهای بی‌ضرر کمک می‌کنند و نقش بزرگی در کاهش آلودگی هوا دارند.
چگونه می‌توان از دستگاه دیاگ برای تشخیص خرابی کاتالیست استفاده کرد؟
دستگاه دیاگ می‌تواند با بررسی پارامترهای مختلف مانند MAP و سنسورهای اکسیژن، اطلاعاتی در مورد وضعیت کاتالیست ارائه دهد.
