متادون Methadone با نام تجاری دولوفین Dolophine، یکی از اقسام داروهای مواد افیونی است که به صورت خوراکی در قالب قرص یا شربت مصرف می‌شود. این دارو اثراتی مشابه مواد افیونی مانند هروئین و مورفین در بدن ایجاد می‌کند، و به عنوان یک عضو از خانواده مواد افیونی مصنوعی شناخته می‌شود.
متادون، به صورت پزشکی و یا در موارد غیرقانونی مصرف می‌شود. در حقیقت، به عنوان یک ماده مخدر در جدول ۲ طبقه‌بندی می‌شود، که نشان‌دهنده قابلیت تجویز آن توسط پزشکان با هدف درمان دردهای شدید و مزمن مثل دردهای مرتبط با سرطان است.
زمانی که یک فرد به متادون وابسته می‌شود، این دارو به او کمک می‌کند تا علائم ترک و میل به مصرف مواد افیونی را کاهش دهد. در دوزهای پایین، سرخوشی ناشی از مصرف آن احساس نمی‌شود.
از متادون عمدتاً برای درمان اعتیاد به هروئین و مسکن‌های تجویزی استفاده می‌شود. با این حال، این دارو با وجود جایگزین بودن برخی مواد مخدر دیگر، هنوز هم با خطرات سوء مصرف و عوارض جانبی خطرناک همراه است.
چه چیز باعث اعتیاد به متادون می‌شود؟
افرادی که به مواد هروئین و تریاک معتادند، معمولاً در صورت نداشتن دسترسی به مواد مخدر، به قرص متادون به عنوان یک جایگزین روی می‌آورند. این ماده، با وجود استفاده‌های تجویزی برای درمان اعتیاد و کاهش درد شدید، خود ممکن است منجر به ایجاد وابستگی شدید و اعتیاد گردد.
متادون همانند مورفین و هروئین، با تأثیر بر گیرنده‌های اوپیوئیدی عمل کرده و شدت درد و خماری مصرف‌کننده را کنترل می‌کند. مدت اثر این ماده در ابتدا حدوداً بین ۴ تا ۷ ساعت است، ولی با توجه به میزان متابولیسم هر فرد، در مصارف بلندمدت ممکن است به ۲۴ تا ۴۸ ساعت افزایش یابد.
آیا می‌توان با متادون از اعتیاد خلاص شد؟
متادون، همراه با داروهایی مانند ترامادول، بوپرنورفین و مرفین، جهانیان را در مقابل چالش‌های گوناگون درمانی یاری می‌رساند. این دارو یکی از کاربردهای مهمش در کاهش وابستگی به مواد افیونی است. اما باید به یاد داشت که متادون کاملاً اعتیادآور است و تأثیرات آن بر بدن، از جمله شدت درد (خماری) یا وابستگی روانی، شدیدتری نسبت به بسیاری از مواد مخدر دیگر استفاده شده توسط افراد می‌باشد.
وابستگی بیش از حد:
باید به این توجه کنید که افرادی که می‌خواهند از شر اعتیاد به هروئین یا تریاک خلاص شوند از این دارو استفاده می‌کنند، ولی ممکن است به خطر وابستگی بیشتری بیافتند. و در واقع فقط یک مخدر را با مخدر دیگر جایگزین کرده اند.
این ممکن است به دلیل سابقه وابستگی به مواد دیگر، تأثیرات بلندمدت در بدن (از جمله بر روی کبد یا سیستم‌های عصبی، خلق و خو، و حتی عملکرد جنسی)، ناشی از مصرف متادون باشد.
از این رو، جایگزین کردن متادون به عنوان درمان ترک اعتیاد به دیگر مواد، اغلب غیرقانونی تلقی می‌شود و در بیشتر مراکز درمانی ترک مواد مخدر توصیه نمی‌شود. این دارو به نسبت به مصرف بیش از حد و وابستگی به مواد مخدر نقش مهمی در سهم یک سوم مرگ و میر ناشی از اعتیاد به مواد افیونی ایفا می‌کند.
[elementor-template id=”3833″]
عوارض مصرف متادون شامل موارد زیر است:
- تغییرات در اشتها و بیخوابی
- خشکی دهان
- سرگیجه و احساس تنگی نفس
- کاهش اعتماد به نفس
- فرسودگی و آسیب دندان‌ها با تسریع فرآیند پوسیدگی
- ناراحتی در ناحیه قفسه سینه و تپش شدید قلب
- درد و گرفتگی در ناحیه شکمی و مشکلات متنوع از ملایم تا شدید در روده
- عوارض مختلف پوستی مانند راش، خارش، و التهاب
- مشکلات کبدی و زرد شدن پوست
- مشکلات چشمی از جمله انقباض مردمک و آسیب به چشم
- موارد خطرناکی از جمله سقط جنین و افکار خودکشی
- علایمی همچون سبکی سر، غش، و کمبود کورتیزول
- وجود تورم در گلو و لب‌ها، اختلال در عمل بلع، و تنگی نفس
- اختلال در ریتم قاعدگی زنان
- اثرات نامطلوب بر چشمان، کاهش قدرت بینایی، پرش غیرارادی چشم و گشادی مردمک
علائم دیگری مانند تعریق، تیرگی لب، اختلالات حرکتی و گفتاری، خواب آلودگی، کاهش دمای بدن، پرخاشگری، و بی‌قراری
این عوارض نشانه‌های جدی از مشکلاتی است که ممکن است از مصرف این دارو ناشی شود. همیشه مشورت با پزشک و استفاده تحت نظارت برای کاهش این عوارض ضروری است.
خطرات استفاده برای زنان باردار و شیرده:
استفاده از متادون برای زنان باردار و شیرده می‌تواند خطرات خاص خود را به دنبال داشته باشد، زیرا این دارو می‌تواند از طریق خون و شیر مادر به نوزاد منتقل شود و برای سلامتی نوزاد خطراتی ایجاد کند.
ترک متادون در مراکزترک اعتیاد به چه شکل است؟
عده‌ای از مراکز ترک اعتیاد، متادون را به عنوان یک بخش از فرآیند درمانی مورد استفاده قرار می‌دهند (متادون درمانی). این کار ممکن است با خطراتی همراه باشد
ترک متادون نسبت به موادی که قبلاً فرد به آن اعتیاد داشته است، سخت‌تر است و بهتر است به کلینیک ترک اعتیاد مراجعه کنید. در کمپ ترک اعتیاد همسفران راه رهایی که در شرق تهران واقع شده است، از متادون و سایر شبه‌مخدرها درمان نمی‌شود و روند درمان به صورت پاکی از مخدر و افیونی است و نه تبدیل آن به اعتیادی دیگر.
سم زدایی متادون به چه شکل است؟
روش درمانی اول:
در این روش، پزشکان ابتدا از یک آزمایش برای اندازه‌گیری میزان متادون مصرفی بیمار استفاده می‌کنند. اگر مصرف بین ۲۰ تا ۸۰ گرم باشد، از روش سم‌زدایی آهسته و تدریجی استفاده می‌کنند. این روش دارای مزایای بسیاری است، اما یکی از مهم‌ترین مزایای آن، این است که قطع ناگهانی متادون باعث شوک برای بدن فرد نمی‌شود. بیماران معمولا به مدت دو هفته درکمپ ترک اعتیاد بستری می‌شوند تا سم‌زدایی به آرامی انجام شود. همچنین، مشاوره‌های روانکاوی نیز معمولا در کنار این روش انجام می‌شود تا از بازگشت به مصرف و افکار منفی جلوگیری شود.
روش درمانی دوم:
اگر پس از آزمایش اول، میزان مصرف متادون بین ۱۰ تا ۴۰ گرم تخمین زده شود، فرآیند سم‌زدایی سریع‌تر خواهد بود. این روش معمولا نیازمند بستری شدن در کمپ ترک اعتیاد به مدت ۲ تا ۳ روز است. این روش سریع برای افراد زیر ۴۰ سال و بدون بیماری‌های مزمن نظیر دیابت و بیماری‌های قلبی قابل استفاده است.
نکته مهم:
درمان وابستگی به متادون و دیگر مواد مخدر در زنان باردار و شیرده بسیار حساس است. این مواد مخدر از طریق جفت مادری و شیر به نوزاد منتقل می‌شوند و ممکن است برای سلامتی نوزاد خطراتی ایجاد کنند. اما مشاهده نشان داده است که نوزادان مادران در حال درمان با متادون برای ترک اعتیاد، مشکلات کمتری نسبت به نوزادان مادرانی که به هروئین و تریاک معتاد هستند، دارند. مسائلی مانند خواب آلودگی، ضعف و مشکلات تنفسی از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که نیازمند مشورت فوری با پزشک می‌باشند.
ایا با دارو های گیاهی می‌توان متادون را ترک کرد؟
همانظور که گفته شد متادون یک داروی قوی و با تأثیرات جدی است که گاهی برای کاهش وابستگی به مواد افیونی استفاده می‌شود.
اما ترک این نوع اعتیاد نیازمند مراجعه به متخصصان بهداشت و درمان است. داروهای گیاهی ممکن است در کاهش عوارض مصرف مفید باشند یا در کنار درمان‌های معمول مورد استفاده قرار بگیرند، اما ترک متادون به تنهایی توسط داروهای گیاهی به صورت مطلوب و کامل بسیار دشوارو یا غیر قابل دستیابی است.
بهترین راه برای ترک متادون، مشاوره و درمان تحت نظارت پزشکان درمراکز ترک اعتیاد و یا متخصص در این زمینه است. آنها می‌توانند برنامه‌ای متناسب با شرایط شما را تعیین کرده و راهنمایی لازم را ارائه کنند. از هر تغییر در رژیم درمانی یا ترک داروها به صورت خودسرانه بدون راهنمایی پزشکی خودداری کنید، زیرا این موضوع ممکن است عوارض جدی داشته باشد و تأثیرات آن پیچیده باشند.
باور های غلط درباره متادون
متادون کاملاً بی‌خطر است:
این باور که متادون بدون هیچ گونه خطر یا عوارض جانبی ایمنی به مصرف می‌آید، نادرست است. این شبه مرفین ممکن است در افراد وابستگی ایجاد کند و در صورت استفاده نادرست یا بدون نظارت پزشکی، مشکلات جسمی و روحی به همراه داشته باشد.
ترک متادون آسان است:
فرض کردن این که ترک متادون به راحتی امکان‌پذیر است، اشتباه است. ترک این دارو ممکن است به دلیل وابستگی فیزیکی و روانی، بسیار سخت و پیچیده باشد و نیاز به نظارت پزشکی دارد.
متادون جایگزین ایمن برای دیگر مواد مخدر است:
این اعتقاد که متادون به عنوان جایگزین ایمن برای دیگر مواد مخدر قابل استفاده است و ایجاد وابستگی کمتری دارد، دقیق نیست. مصرف این مخدر نیز می‌تواند به ایجاد وابستگی و مشکلات جدی منجر شود.
متادون تنها راه حل درمانی است:
تصور کردن که متادون تنها راه‌حل درمانی برای اعتیاد به مواد افیونی است، اشتباه است. درمان‌های دیگر نیز وجود دارند که ممکن است برای برخی افراد موثرتر باشند.
استفاده از متادون به معنای بهبود مطلق است:
این باور که استفاده از متادون به معنای بهبود مطلق است و فرد کاملاً بهبود یافته است، نادرست است. استفاده از متادون ممکن است تنها یک جزء از فرآیند درمانی باشد و نیاز به حمایت و مشاوره مستمر دارد.
به طور کلی، درک صحیح در ابن مورد و ویژگی‌های آن اهمیت دارد و برای استفاده ایمن، تحت نظارت پزشکان و متخصصان باید باشد.
